Băng thệ Từ_An_Thái_Hậu

Năm Quang Tự thứ 7 (1881), ngày 10 tháng 3 (tức ngày 8 tháng 4 dương lịch), Từ An Hoàng thái hậu cảm thấy không khỏe nên không đến Dưỡng Tâm điện nghe chính, đêm đó đột nhiên qua đời tại Chung Túy cung trong sự kinh ngạc của triều thần, hưởng thọ 44 tuổi.

Trước đó, Từ Hi Hoàng thái hậu đột nhiên bị bệnh, Từ An Hoàng thái hậu trong một thời gian dài một mình xử lý chính sự cho đến khi đột ngột qua đời. Theo sử ký, trước đó một ngày (tức ngày 9 tháng 3 âm lịch), Từ An Hoàng thái hậu vẫn rất bình thường, triệu Quân cơ đại thần vào bàn luận, chỉ là hai má ửng đỏ (Nguyên văn: 两颊微赤; từ Thuận Am bí lục 述庵秘录). Sang ngày tiếp theo, theo kí lục của Ông Đồng Hòa, Từ An Hoàng thái hậu ngẫu nhiên cảm mạo, không triệu kiến Quân cơ đại thần, đến tối đột nhiên bạo băng. Bệnh tình đột nhiên nghiêm trọng như vậy, dẫn đến triều thần không thể tin được Từ An Thái hậu mất vì bệnh, do đó rất rất nhiều đồn đoán xung quanh cái chết này của bà.

Ngày 13 tháng 5, suất chư Vương, Bối lặc, Văn võ đại thần, dâng sách bảo thượng thụy hiệuHiếu Trinh Từ An Dụ Khánh Hòa Kính Nghi Thiên Tộ Thánh Hiển Hoàng hậu (孝貞慈安裕慶和敬誠靖儀天祚聖顯皇后). Chiếu cáo thiên hạ[21].

Sách văn thụy viết:

Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu triều phục

臣闻轩神舜知。资后德以佐昌期。嫄庙娀台。表母仪而熙鸿号。述坤元之盛媺。彤管奚殚。举萃格之缛仪。瑶华用勒。钦惟皇妣大行慈安端裕康庆昭和庄敬皇太后。方祗协撰。羲曜齐辉。毓华阀以钟灵。正璇宫而赞治。仁心绥福。宽宏则樛木赓诗。阴教端型。雍肃则籧筐式礼。萱闱训政。正投艰遗大之年。椒殿殚勤。有旋乾转坤之量。举与错用人惟己。除大憝而朝列清。肃与温稽古同天。歼渠魁而胁从赦。逾汉明德之德。抑幸泽以黜浮华。迈宋宣仁之仁。御讲筵而论治道。埽群寇如霆疾。措九州于磐安。北燮南谐。慰文考未终之志。朝箴夕诲。成穆宗耆定之勋。俯眷冲人。俾承洪绪。濯龙视膳。欢然合万国以尊亲。长乐闻钟。盛矣备两朝之孝养。祷旸闵雨。无一夫失所而后安。内辑外柔。虽四海永清而罔懈。徽音静穆。功在宗社而忘其功。厚德谦冲。圣合经权而不自圣。二十载宵衣旰食。率土知恩。七年来顾复劬劳。昊天罔极。犹忆金泥绚采。演十字之徽称。默期宝算延洪。享亿龄之纯祜。何意登遐之忽遘。徒令攀慕以无从。当殷礼之肇称。考周书之上谥。推薄海蒙庥之治本。孝与慈所以使民。体先皇锡号之初心。贞而安斯能应地。通于神明。光于四海。惟爱敬居百行之原。河以天苞。洛以地符。惟正固启上元之运。博咨百尔。祗告三灵。谨奉册宝上尊谥曰孝贞慈安裕庆和敬仪天祚圣显皇后。于戏。三春皆莫报之慈晖。万叶有难忘之闓泽。金瓯永奠。繄惟立鳌极之娲皇。琬牒长新。敢拟颂燕天之文母。式扬懿范。益祚丕基。谨言。

.

.

.

Thần văn hiên thần thuấn tri. Tư hậu đức dĩ tá xương kỳ. Nguyên miếu tung đài. Biểu mẫu nghi nhi hi hồng hào. Thuật khôn nguyên chi thịnh 媺. Đồng quản hề đàn. Cử tụy cách chi nhục nghi. Dao hoa dụng lặc.

Khâm duy Hoàng tỉ Đại Hành Từ An Đoan Dụ Khang Khánh Chiêu Hòa Trang Kính Hoàng thái hậu. Phương chi hiệp soạn. Hi diệu tề huy. Dục hoa phiệt dĩ chung linh. Chính toàn cung nhi tán trị. Nhân tâm tuy phúc. Khoan hoành tắc cù mộc canh thi. Âm giáo đoan hình. Ung túc tắc cừ khuông thức lễ. Huyên vi huấn chính. Chính đầu gian di đại chi niên. Tiêu điện đàn cần. Hữu toàn càn chuyển khôn chi lượng. Cử dữ thác dụng nhân duy kỷ. Trừ đại đỗi nhi triều liệt thanh. Túc dữ ôn kê cổ đồng thiên. Tiêm cừ khôi nhi hiếp tòng xá. Du hán minh đức chi đức. Ức hạnh trạch dĩ truất phù hoa. Mại tống tuyên nhân chi nhân. Ngự giảng diên nhi luận trị đạo. Tảo quần khấu như đình tật. Thố cửu châu vu bàn an. Bắc tiếp nam hài. Úy văn khảo vị chung chi chí. Triều châm tịch hối. Thành Mục Tông kỳ định chi huân. Phủ quyến trùng nhân. Tỉ thừa hồng tự. Trạc long thị thiện. Hoan nhiên hợp vạn quốc dĩ tôn thân. Trường nhạc văn chung. Thịnh hĩ bị lưỡng triều chi hiếu dưỡng. Đảo dương mẫn vũ. Vô nhất phu thất sở nhi hậu an. Nội tập ngoại nhu. Tuy tứ hải vĩnh thanh nhi võng giải. Huy âm tĩnh mục. Công tại tông xã nhi vong kỳ công. Hậu đức khiêm trùng. Thánh hợp kinh quyền nhi bất tự thánh. Nhị thập tái tiêu y cán thực. Suất thổ tri ân. Thất niên lai cố phục cù lao. Hạo thiên võng cực. Do ức kim nê huyến thải. Diễn thập tự chi huy xưng. Mặc kỳ bảo toán duyên hồng. Hưởng ức linh chi thuần hỗ. Hà ý đăng hà chi hốt cấu. Đồ lệnh phàn mộ dĩ vô tòng. Đương ân lễ chi triệu xưng. Khảo chu thư chi thượng thụy. Thôi bạc hải mông hưu chi trị bổn. Hiếu dữ từ sở dĩ sử dân. Thể tiên hoàng tích hào chi sơ tâm. Trinh nhi an tư năng ứng địa. Thông vu thần minh. Quang vu tứ hải. Duy ái kính cư bách hành chi nguyên. Hà dĩ thiên bao. Lạc dĩ địa phù. Duy chính cố khải thượng nguyên chi vận. Bác tư bách nhĩ. Chi cáo tam linh.

Cẩn phụng sách bảo, thượng tôn thụy viết Hiếu Trinh Từ An Dụ Khánh Hòa Kính Nghi Thiên Tộ Thánh Hiển Hoàng hậu.

Vu hí! Tam xuân giai mạc báo chi từ huy. Vạn diệp hữu nan vong chi khải trạch. Kim âu vĩnh điện. Ê duy lập ngao cực chi oa hoàng. Uyển điệp trường tân. Cảm nghĩ tụng yến thiên chi văn mẫu. Thức dương ý phạm. Ích tộ phi cơ. Cẩn ngôn.

— Sách văn Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu[22]

Ngày 17 tháng 9 (âm lịch), giờ Mão, tiến hành an táng Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu vào Phổ Tường Dục Định Đông lăng (普祥峪定東陵) của Thanh Đông lăng. Ngày 22 tháng ấy, làm đại lễ phụ thờ thần vị của Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu vào Thái Miếu, Phụng Tiên điện.

Năm Tuyên Thống nguyên niên (1909), tháng 4, tôn thêm 2 chữ Thành Tĩnh (誠靖), toàn xưng Hiếu Trinh Từ An Dụ Khánh Hòa Kính Thành Tĩnh Nghi Thiên Tộ Thánh Hiển Hoàng hậu (孝貞慈安裕慶和敬誠靖儀天祚聖顯皇后)

Thanh triều duy nhất Lưỡng cung Thùy liêm bây giờ chỉ còn duy nhất Từ Hi Thái hậu, hơn nữa Từ An Thái hậu so với Từ Hi còn kém 2 tuổi, đến đây đột nhiên bạo vong. Đối với việc Từ An Thái hậu đột nhiên tử vong, ở đương đại dân gian và hậu đại về sau đều có rất nhiều hoài nghi cùng suy đoán, trở thành một trong những nghi án nổi tiếng nhất trong suốt hơn 200 năm tồn tại của nhà Thanh.